این نوشته آموزشی ترجمه متن زیر است.
World Intellectual Property Organization, Summaries of Conventions, Treaties and Agreements Administered by WIPO, 2013, P. 4-6
کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت فکری (کنوانسیون 1967 وایپو یا کنوانسیون استکهلم)
کنوانسیون وایپو به عنوان سند تأسیس سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) در ۱۴ جولای ۱۹6۷ در استهکلم امضا و در ۱۹۷۰ لازم الاجرا گردید. این کنوانسیون در سال ۱۹۷۹ مورد تجدید نظر و اصلاح قرار گرفت. واپپو یک سازمان بین الدولی است که در سال ۱۹۷۴ به یکی از سازمانهای تخصصی سازمان ملل متحد تبدیل شد.
سرآغاز وایپو به سالهای ۱۸۸۳ و ۱۸۸۶ باز می گردد؛ یعنی زمانی که «کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی» و «کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری» مورد توافق قرار گرفتند. در هر دو کنوانسیون تأسیس یک «دفتر بین المللی» پیش بینی شده بود. این دو دفتر در ۱۸۹۳ با هم ادغام گردیده و «دفاتر بین المللی متحد برای حمایت از مالکیت فکری» معروف به «بیرپی» (به زبان فرانسوی BIRPI) تشکیل شد. در سال ۱۹۷۰ به موجب کنوانسیون استکهلم، سازمان جهانی مالکیت فکری «وایپو» جایگزین دفاتر بین المللی شد.
به موجب کنوانسیون استکهلم وایپو دارای دو هدف مهم است: 1) ارتقای حمایت جهانی از مالکیت فکری و 2) تضمین همکاری اداری بین واحدهای مالکیت فکری که به وسیله معاهدات تحت نظارت وایپو تأسیس شده یا می شوند.
به منظور تحقق این اهداف وایپو علاوه بر انجام وظایف اداری واحدها، فعالیت هایی نیز انجام می دهد که عبارتند از 1) اقدامات قاعده ساز شامل وضع قواعد و استانداردهایی برای حمایت و اجرای حقوق مالکیت فکری از طریق انعقاد معاهدات بین المللی؛ 2) اقدامات برنامه ریزی شده شامل ارائه کمک های فنی و حقوقی به دولت ها در زمینه مالکیت فکری؛ 3) اقدامات طبقه بندی و استانداردسازی بین المللی شامل همکاری بین ادارات مالکیت صنعتی مسؤول ثبت اختراعات، علائم تجاری و طرح های صنعتی و 4) اقدامات ثبت و دریافت تقاضا (اظهارنامه) شامل خدمات مرتبط با تقاضانامه های بین المللی برای ثبت اختراع، علامت تجاری و طرح صنعتی.
تمام دولت هایی که عضو یکی از اتحادیه ها (اتحادیه پاریس یا اتحادیه برن) بوده یا یکی از شرایط زیر را داشته باشند، می توانند به عضو وایپو درآیند: 1) عضو سازمان ملل متحد یا یکی از سازمان های تخصصی باشد که با سازمان ملل متحد یا آژانس بین المللی انرژی اتمی در ارتباط باشد؛ (2) یکی از اعضای دیوان بین المللی دادگستری باشد یا 3) توسط مجمع عمومی وایپو برای پیوستن به کنوانسیون وایپو دعوت شده باشد. دولت هایی که عضو وایپو می شوند، هیچ تعهدی در مورد سایر معاهدات تحت نظارت وایپو ندارند. پیوستن به وایپو از طریق سپردن سند الحاق به کنوانسیون وایپو به مدیر کل وایپو انجام می شود.
کنوانسیون وایپو سه رکن اصلی را مقررکرده است: مجمع عمومی وایپو، کنفرانس وایپو و کمیته هماهنگی وایپو. مجمع عمومی وایپو متشکل از دولت های عضو وایپو است که این دولت ها عضو یکی از اتحادیه ها نیز هستند. وظایف اصلی مجمع عمومی عبارت است از انتصاب مدیر کل که توسط کمیته هماهنگی معرفی شده، بررسی و تصویب گزارشات مدیر کل و گزارشات و فعالیت های کمیته هماهنگی، تصویب بودجه دو سالانه مشترک با اتحادیه ها و تصویب مقررات مالی سازمان.
کنفرانس وایپو متشکل از دولت های عضو کنوانسیون وایپو است. کنفرانس وایپو، نهاد صلاحیت دار برای تصمیم گیری در مورد اصلاحات کنوانسیون وایپو می باشد.
کمیته هماهنگی متشکل از اعضای انتخاب شده از میان اعضای کمیته اجرایی اتحادیه کنوانسیون پاریس و کمیته اجرایی اتحادیه کنوانسیون برن است. وظیفه اصلی این کمیته ارائه مشاوره در مورد تمام مسائل اداری و مالی مورد نظر به ارگان های اتحادیه ها، مجمع عمومی، کنفرانس و مدیر کل است. علاوه بر این، مسئول تهیه پیش نویس دستورکار مجمع عمومی و دستورکار کنفرانس نیز می باشد. در صورت لزوم، کمیته هماهنگی شخصی را برای پست مدیر کلی به منظور انتصاب از طرف مجمع عمومی معرفی می کند.
منابع اصلی تأمین بودجه عادی وایپو عبارت است از وجوه پرداختی توسط استفاده کنندگان خدمات ثبت بین المللی و ثبت تقاضانامه ها و حق عضویت پرداخت شده توسط دولت های عضو وایپو. هر دولت به یکی از 14 طبقه یا گروه تعیین شده تعلق دارد که این طبقات تعیین کننده میزان حق عضویت آنها است. بالاترین حق عضویت متعلق به گروه 1 است که 25 واحد حق عضویت را می پردازند، در حالیکه کمترین حق عضویت متعلق به گروه ویژه است که 32/1 واحد حق عضویت را پرداخت می کنند. طبق سیستم حق عضویت واحد که توسط دولت های عضو در سال 1993 تصویب شده، میزان حق عضویت دولتها، چه فقط عضو وایپو باشد یا هم عضو وایپو و هم عضو یک یا چند اتحادیه، یکسان است.
دبیرخانه سازمان وایپو، دفتر بین المللی نامیده می شود. مسؤول اجرایی دفتر بین المللی وایپو، مدیر کل این سازمان است که توسط مجمع عمومی وایپو منصوب می شود و دو یا چند معاون دارد.
دفتر مرکزی وایپو در شهر ژنو سوئیس قرار دارد. این سازمان دفاتری در برزیل (ریودوژانیرو)، ژاپن (توکیو)، سنگاپور (سنگاپور) و ایالات متحده امریکا (سازمان ملل متحد در نیویورک) دارد.
به منظور تسهیل تحقق اهداف و انجام وظایف، این سازمان و کارکنانش از امتیازات و مصونیت های ویژه سازمانهای بین المللی برخوردار هستند و در این زمینه دفتر مرکزی موافقت نامه ای را با کنفدراسیون سوئیس منعقد کرده است.