این نوشته آموزشی از (http://www.wipo.int/sme/en/ip_business/utility_models/utility_models.htm) ترجمه شده است.
مدل مصرفی (نمونه اشیاء مفید) چیست؟
نظام مدل مصرفی (نمونه اشیاء مفید) حق انحصاری نسبت به یک اختراع اعطا می کند و به صاحب آن این حق را می دهد تا دیگران را از استفاده تجاری غیرمجاز از اختراع خود برای مدت زمان محدود منع کند.
بر اساس مفهوم اولیه آن که در هر کشور متفاوت از کشور دیگر است (البته کشورهایی که دارای این نظام حقوقی هستند)، نمونه اشیاء مصرفی مشابه حق اختراع است. در حقیقت گاهی اوقات به نمونه اشیاء مصرفی “حق اختراع فرعی” و یا “حق اختراع نوآوری” نیز گفته می شود.
تفاوت های اصلی میان نمونه اشیاء مفید با حق اختراع از قرار ذیل است:
- شرایط مورد نیاز برای اخذ حمایت نمونه اشیاء مفید به اندازه حق اختراع دقیق نیست. درحالیکه عامل «جدید بودن» همواره مورد نیاز است، داشتن «گام ابتکاری» و یا «عدم وضوح» می تواند ضعیف تر باشد و یا حتی وجود نداشته باشد. در عمل، حمایت در قالب نمونه اشیاء مفید معمولاً برای نوآوری های در حال پیشرفت که خصوصیات اخذ حق اختراع را ندارند، می باشد.
- طول مدت حمایت از نمونه اشیاء مفید از حق اختراع کوتاه تر و در هر کشور متفاوت است (معمولاً بین 7 تا 10 سال بدون امکان تمدید و یا تجدید).
- در اکثر کشورهایی که در آنها نظام حمایت از مدل های مصرفی وجود دارد، دفاتر ثبت اختراع، درخواست ها را از لحاظ ماهوی بررسی نمی کند؛ این بدان معنا است که فرآیند ثبت به مراتب آسان تر و سریعتر از اختراع و به طور میانگین 6 ماه است.
- کسب و حفظ حمایت از نمونه اشیاء مفید معمولاً بسیار ارزانتر است.
- در بعضی کشورها، حمایت از نمونه اشیاء مفید تنها برای شاخه خاصی از فنآوری و تنها برای کالا و نه فرآیند قابل اخذ است.
نظام حمایت از مدل مصرفی بطور خاص برای بنگاه های تجاری متوسط و کوچک که توسعه و اقتباس های «کوچک» روی کالاها انجام می دهند، مناسب است. نظام حمایت از نمونه اشیاء مفید ابتدائاً برای نوآوری های مکانیکی استفاده می شود.
«حق اختراع نوآوری» که به تازگی در استرالیا برقرار شده، درنتیجه بررسی های انجام شده بر روی نیازهای بنگاه های تجاری متوسط و کوچک به وجود آمده است و هدف آن فراهم آوردن امکان وارد شدن به نظام مالکیت فکری با هزینه کم است.
تنها تعداد کم اما قابل توجهی از کشورها و مناطق حمایت از نمونه اشیاء مفید را در نظام حقوقی خود پیش بینی کرده اند. با این حال نظام مدل های مصرفی می تواند مسیر مناسبی برای حمایت از نوآوری باشد.