این آیین نامه در تاریخ 07/12/1386 به تصویب رئیس جمهور رسیده است.
وزيران عضو كميسيون اقتصاد در جلسه مورخ ۱۵ /۱۱ /۱۳۸۶ بنا به پيشنهاد شماره ۷۲۳۶ /۰۲۰ مورخ ۲ /۳ /۱۳۸۶ وزارت جهاد كشاورزي و به استناد ماده (14) قانون ثبت ارقام گياهي و كنترل و گواهي بذر و نهال ـ مصوب ۱۳۸۲ـ و با رعايت تصويب نامه شماره ۱۶۴۰۸۲ /ت۳۷۳هـ مورخ ۱۰ /۱۰ /۱۳۸۶، آيين نامه اجرايي قانون ياد شده را به شرح زير تصويب نمودند:
بخش اول– كليات
ماده ۱
در اين آيين نامه اصطلاحات زير در معاني مشروح ذيل به كار مي روند:
۱– قانون: قانون ثبت ارقام گياهي و كنترل و گواهي بذر و نهال مصوب ۲۹ /۴ /۱۳۸۲ مجلس شوراي اسلامي.
۲– مؤسسه: مؤسسه تحقيقات ثبت و گواهي بذر و نهال.
۳– وزارت: وزارت جهاد كشاورزي.
۴– هيئت امنا: هيئت امناي سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي موضوع تبصره (1) ماده (2) قانون.
۵– سازما ن: سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي.
۶– استانداردهاي ملي: حداقل شاخص هاي فني قابل قبول مزرعه، نهالستان، بذر يا نهال در محصولات مختلف كه بر اساس قوانين و مقررات تعيين مي شود.
۷– آزمايشگاه: واحد تعيين كيفيت و سلامت بذر و نهال كه براساس اين آيين نامه از مؤسسه مجوزهاي لازم را براي فعاليت دريافت مي نمايد.
۸– رقم: گروهي از گياهان كه در پائين ترين رده شناخته شده گياه شناسي بوده و داراي يكنواختي كافي، پايداري صفات و متمايز از گروه هاي مشابه ديگر باشند.
۹– ثبت: تأييد حق مالكيت معنوي و اعطاي امتياز انحصاري بهره برداري اقتصادي به اصلاح كننده رقم.
۱۰– به نژادگر: شخص حقيقي يا حقوقي كه رقم گياهي را براي اولين بار «اصلاح» و يا «كشف و بهبود بخشيده» باشد.
۱۱– هسته اوليه: ماده گياهي عاري از بيماري با منشاء ژنتيكي مشخص كه توسط به نژادگر توليد شده است.
۱۲– اصالت ژنتيكي: مشابهت صفات توارثي بذر و نهال تكثير شده با رقم ثبت شده بر اساس استانداردهاي طبقه مورد نظر.
۱۳– بذر: نوعي اندام گياهي كه براي تكثير استفاده مي شود.
۱۴– طبقات بذر: طبقات بذر شامل بذر به نژادگر، بذر پايه، بذر سوپراليت، بذر مادري و بذر گواهي شده.
۱۵– بذر به نژادگر: بذر حاصل از رقمي كه به طور مستقيم توسط به نژادگر توليد مي شود و منبع اوليه بذر پايه مي باشد.
۱۶– بذر پايه: از ازدياد بذر به نژادگر به دست مي آيد و منبع بذر سوپراليت محسوب مي شود.
۱۷– بذر سوپراليت: بذري كه از تكثير بذر پايه به دست مي آيد و منبع بذر مادري مي باشد.
۱۸– بذر مادري: طبقه اي از بذر كه براي توليد بذر گواهي شده به طور مستقيم استفاده مي شود.
۱۹– بذر گواهي شده: طبقه اي از بذر كه از بذر مادري و يا لاين هاي والدين حاصل شده است و داراي كليه استانداردهاي اين طبقه باشد.
۲۰– مواد رويشي قابل تكثير: هر نوع اندام گياهي كه به منظور توليد گياه جديد با روش هاي تكثير غير جنسي مورد استفاده قرار مي گيرد؛ از قبيل ريزوم، پياز، غده، ريشه، جوانه، پاجوش، قلمه، ساقه و يا شاخه .
۲۱– نهال: ماده رويشي قابل تكثير با منشاء سالم و اصيل.
۲۲– واحد توليد بذر: مزرعه اي كه واجد شرايط فني مورد تأييد مؤسسه براي توليد بذر باشد.
۲۳– نهالستان: واحدي كه واجد شرايط فني مورد تأييد مؤسسه براي توليد نهال باشد.
۲۴– توليد كننده: شخص حقيقي يا حقوقي كه مجوز توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير از مؤسسه دريافت نموده باشد.
۲۵– گواهي: تأييد مطابقت كيفيت و سلامت بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير با استانداردهاي ملي توسط مؤسسه.
۲۶– شناسه: اطلاعاتي از قبيل نام و علامت تجاري توليد كننده، شماره مجوز توليد، تاريخ و محل توليد، نام رقم، طبقه، مشخصات كيفي و كمي، شرايط نگهداري، شماره سري ظرف و رمزينه (بارکد) که بر روي نهال، ظرف بذر يا مواد رويشي قابل تكثير نصب يا حك مي شود.
۲۷– مجوز توليد: اجازه نامه توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير كه توسط مؤسسه و طبق مقررات اين آيين نامه صادر مي شود.
۲۸– مجوز كنترل و نظارت: اجازه انجام امور نظارت و كنترل بر فرآيند توليد و فرآوري بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير كه توسط مؤسسه به اشخاص حقيقي يا حقوقي ذي صلاح اعطا مي شود.
۲۹– ظرف: جعبه، بطري، قوطي، بشكه، صندوق، بسته، كيسه، پاكت، لفاف يا هر گونه پوششي كه واجد استانداردهاي تعيين شده توسط مؤسسه بوده و مقدار مشخصي از بذر يا مواد رويشي قابل تكثير در آن قرارداده شده باشد.
۳۰– تجزيه بذر: آزمون هايي كه براي تعيين سطح خلوص فيزيكي، رطوبت، درصد جوانه زني در شرايط كنترل شده ايده آل (قوه ناميه)، قدرت رويش بذر (بنيه) و تعيين ميزان آلودگي به آفات و عوامل بيماري زا انجام مي گيرد.
۳۱– مناطق مناسب: مناطقي كه از نظر اقليم، خاك، عدم وجود آفات و بيماري ها، ايزوله بودن منطقه و ساير شرايط با توجه به نوع برنامه توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير، مناسب و مورد تأييد مؤسسه باشد. عدم وجود آفات و بيماري هاي قرنطينه اي بر اساس نظر سازمان حفظ نباتات احراز خواهد شد.
۳۲– خلوص ژنتيكي: درصد مطابقت ويژگي هاي توارثي توده بذري با رقم مورد نظر.
۳۳– خلوص فيزيكي: درصد وزني بذر خالص از گونه مورد نظر كه در نمونه موجود باشد. ۳۴
۳۴- بازرسي: نظارت بر مواردي از قبيل تأسيسات و تجهيزات، وسايل، ادوات و دستگاه ها، مواد گياهي، اراضي و فعاليت هاي مرتبط با توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير و بررسي گزارش ها، توسط نمايندگان مؤسسه ۳۵.
۳۵– مسؤول فني: شخص حقيقي كه داراي حداقل مدرك كارشناسي در رشته هاي مرتبط با بذر و نهال بوده و با اخذ مجوز از مؤسسه مسؤوليت امور فني و اجراي دقيق ضوابط و دستورالعمل ها و رعايت استانداردهاي موضوع اين آيين نامه را بر عهده دارد.
بخش دوم: شرايط توليد بذر و نهال
ماده ۲
متقاضيان توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير بايد شخصاً واجد شرايط حرفه اي تعيين شده توسط مؤسسه باشند و يا نسبت به معرفي مسؤول فني واجد شرايط اقدام نمايند.
ماده ۳
مؤسسه موظف است شرايط متقاضيان توليد بذر، نهال، مواد رويشي قابل تكثير و واحدهاي توليدي آنان را بر اساس اصول و ضوابط فني مقرر بررسي نموده و در صورت احراز شرايط نسبت به صدور مجوز توليد اقدام نمايد.
ماده ۴
درخواست اشخاص حقيقي و حقوقي متقاضي توليد بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير بايد حداكثر ظرف چهل و پنج روز از تاريخ دريافت درخواست توسط مؤسسه بررسي و در صورت احراز صلاحيت، مجوزهاي لازم صادر شود. در صورت عدم احراز صلاحيت و رد درخواست، دلايل رد آن بايد به صورت كتبي ظرف مدت يادشده به متقاضي اعلام شود.
ماده ۵
توليد كننده بذر يا نهال يا مواد رويشي قابل تكثير موظف است شماره مجوز توليد و نشانه مؤسسه را بر روي شناسه درج نمايد.
ماده ۶
مسؤوليت صحت كليه اطلاعات درج شده بر روي شناسه برعهده توليد كننده مي باشد و استفاده از شماره مجوز توليد و نشانه مؤسسه در هر حال رافع مسؤوليت هاي حقوقي ناشي از عدم رعايت ضوابط و دستورالعمل هاي اعلامي مؤسسه توسط اشخاص حقيقي يا حقوقي نبوده و با متخلفان طبق مفاد ماده (۷) قانون و ساير قوانين و مقررات مرتبط رفتار خواهد شد.
ماده ۷
توليد كننده موظف است كليه اصول فني، استانداردها و دستورالعمل هاي مرتبط با توليد و تكثير بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير را رعايت نمايد.
ماده ۸
مجوزهاي توليد بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير حسب نوع محصول براي مدت يك تا سه سال زراعي صادر مي گردد. مؤسسه موظف است به منظور حصول اطمينان از مطابقت كيفيت و سلامت بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير با استانداردهاي ملي، به طور مستمر از واحدهاي داراي مجوز توليد بازديد نموده و در صورت احراز شرايط، مجوزهاي صادرشده را براي مدت مشابه تمديد نمايد.
ماده ۹
توليد كننده موظف است براساس دستورالعمل هاي مؤسسه، امكان نمونه برداري از تمامي بذر، مواد رويشي قابل تكثير و نهال توليدي را براي نماينده مؤسسه فراهم كند.
ماده ۱۰
مؤسسه موظف است خلوص ژنتيكي و فيزيكي بذر، مواد رويشي قابل تكثير و نهال توليدي را با انجام آزمايش هاي كنترل كيفي تعيين نمايد.
ماده ۱۱
به منظور حصول اطمينان از كيفيت و سلامت بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير توليدي، مؤسسه حسب مورد از آن ها نمونه برداري نموده و آزمايش هاي لازم را به عمل مي آورد و چنانچه بذر يا نهال يا مواد رويشي قابل تكثير توليدي واجد استانداردهاي طبقه مورد نظر باشد، گواهي هاي لازم را براي نصب و حك شناسه صادر خواهد نمود.
ماده ۱۲
چنانچه بذر توليدي، واجد استانداردهاي لازم براي طبقه اي كه براي آن مجوز دريافت شده است، نباشد، توليد كننده مي تواند با اخذ مجوز از مؤسسه، بذر توليدي را در طبقه اي پائين تر شناسه زده و عرضه نمايد؛ مشروط بر اينكه واجد استانداردهاي لازم براي چنين طبقه اي باشد.
ماده ۱۳
كليه توليد كنندگان بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير موظفند شرايط لازم را جهت انجام بازرسي هاي ادواري و موردي نمايندگان مؤسسه از واحدهاي توليدي خود و نيز نمونه برداري از بذر، نهال و يا مواد رويشي قابل تكثير فراهم نمايند.
ماده ۱۴
در صورتي كه مؤسسه در بازرسي هاي خود از واحدهاي توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير، موارد انحراف از ضوابط و دستورالعمل هاي موضوع اين آيين نامه را مشاهده نمايد، مي تواند مجوز توليد واحدهاي مذكور را معلق و يا لغو نمايد.
تبصره
در صورت امكان اصلاح موارد انحراف از ضوابط و دستورالعمل ها، مجوز معلق شده قابل اعاده خواهد بود.
ماده ۱۵
ضوابط و روش هاي مربوط به تعيين خصوصيات كيفيت و سلامت بذر و نهال و اصالت ژنتيكي بذرهاي گواهي شده بايد مطابق با مقررات پذيرفته شده سازمان هاي تخصصي بين المللي يا استاندارد ملي از جمله اتحاديه بين المللي تجزيه بذر باشد.
ماده ۱۶
مسؤوليت رعايت شرايط نگهداري و اصول فني مرتبط با كشت بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير توسط مصرف كننده، صرفاً برعهده وي خواهد بود.
بخش سوم: شرايط نظارت و كنترل بذر و نهال
ماده ۱۷
مؤسسه مي تواند تمام يا بخشي از وظايف نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير را براساس قراردادي كه در آن شرايط نظارت و كنترل و مراحل فعاليت هاي مرتبط با نظارت و كنترل مشخص شده است، به متقاضيان حقيقي يا حقوقي واجد شرايط داراي مجوز نظارت و كنترل واگذار نمايد. مؤسسه مي تواند براساس تعرفه اي كه به تصويب هيئت امنا مي رسد، هزينه هاي مرتبط با مراحل مختلف اجراي قرارداد نظارت و كنترل را پرداخت نمايد.
ماده ۱۸
متقاضيان امر نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير بايد شخصاً واجد شرايط حرفه اي تعيين شده توسط مؤسسه باشند و يا نسبت به معرفي مسؤول فني واجد شرايط اقدام نمايند.
ماده ۱۹
متقاضيان نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير بايد براي هر محصول، مجوز جداگانه اي از مؤسسه دريافت نمايند.
ماده ۲۰
درخواست اشخاص حقيقي و حقوقي متقاضي نظارت و كنترل بر توليد بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير بايد حداكثر ظرف چهل و پنج روز از تاريخ دريافت درخواست توسط مؤسسه بررسي و در صورت احراز صلاحيت، مجوز لازم صادر شود. در صورت عدم احراز صلاحيت و رد درخواست، دلايل رد آن بايد به صورت كتبي ظرف همين مدت به متقاضي اعلام شود.
ماده ۲۱
مجوز نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير براي فعاليت متقاضيان در سطوح ملي، منطقه اي يا استاني صادر مي گردد. سطوح مذكور براساس صلاحيت و رتبه تعيين شده براي متقاضي مشخص خواهد شد. ماده ۲۲– مدت اعتبار مجوز نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير حسب نوع محصول از يك تا دو سال خواهد بود. در صورتي كه مؤسسه، موارد انحراف از ضوابط و دستورالعملهاي موضوع اين آيين نامه را مشاهده نمايد، مي تواند مجوزهاي نظارت و كنترل را معلق و يا لغو نمايد.
بخش چهارم: شناسايي مناطق مناسب توليد بذر و نهال
ماده ۲۳
مؤسسه موظف است ضمن ارزيابي هاي فني و علمي مستمر، مناطق مناسب توليد ارقام مختلف بذر و نهال را با رعايت مقررات قرنطينه شناسايي و معرفي نمايد. مجوزهاي توليد بايد براي اجرا در مناطقي صادر شوند كه قبلاً شناسايي و معرفي شده اند.
ماده ۲۴
وزارت مي تواند به منظور جلوگيري از اختلاط ژنتيكي و آفات و بيماري هاي گياهي، كشت نباتات را در هر منطقه از كشور براي مدتي كه ضروري بداند، ممنوع يا محدود سازد. با متخلفاني كه ممنوعيت يا محدوديت مذكور را رعايت ننمايند، مطابق ماده (۷) قانون و نيز ماده (۱۰) قانون حفظ نباتات رفتار خواهد شد.
بخش پنجم: تسهيلات و حمايت از بخش خصوصي
ماده ۲۵
مؤسسه موظف است ساز و كارهاي لازم را براي تشويق و حمايت از توسعه فعاليت هاي بخش غيردولتي در زمينه اصلاح ارقام، توليد، تكثير، فرآوري، كنترل و نظارت، عرضه و صادرات بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير تهيه نموده و براي تصويب به وزارت ارائه نمايد.
ماده ۲۶
وزارت به منظور توسعه فعاليت هاي بخش غيردولتي در جهت سرمايه گذاري در زمينه اصلاح ارقام، توليد، تكثير، فرآوري، كنترل و نظارت، توزيع و صادرات بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير تسهيلات لازم را به اشخاصي كه واجد صلاحيت هاي فني لازم از سوي مؤسسه باشند، ارائه خواهد داد.
بخش ششم: صادرات و واردات بذر و نهال
ماده ۲۷
صادركنندگان و واردكنندگان بذر و نهال در مقياس تجاري موظفند نسبت به اخذ مجوز صادرات يا واردات از وزارت اقدام نمايند. صدور مجوزهاي مذكور موكول به اخذ گواهي از مؤسسه است.
ماده ۲۸
وارد كنندگان بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير موظفند درخواست خود را به انضمام اطلاعات مربوط به نوع بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير و مقدار آن به مؤسسه ارائه دهند تا مؤسسه پس از تطبيق و تشخيص تجاري يا غير تجاري بودن و تأييد مطابقت كيفيت و سلامت آن با استانداردهاي ملي، نسبت به صدور گواهي هاي مربوط اقدام نمايد.
ماده ۲۹
بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير وارداتي كه با استانداردهاي اعلام شده توسط مؤسسه منطبق نباشد، بايد براساس نظر مؤسسه مرجوع يا معدوم شوند.
ماده ۳۰
مؤسسه موظف است براي صدور گواهي هاي يادشده، نظر بانك هاي ژن گياهي مربوط را در خصوص ممنوعيت يا اجازه خروج ذخائر ژنتيكي اخذ نمايد.
ماده ۳۱
صادركننده بايد مجوز كتبي را از صاحب امتياز رقم ثبت شده يا قائم مقام قانوني وي براي صدور بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير مورد نظر اخذ نمايد.
ماده ۳۲
در صورت اتخاذ سياست هاي خاص در زمينه واردات بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير توسط وزارت، مؤسسه مي تواند در اجراي وظايف كنترل و نظارت خود نسبت به اخذ تعهد محضري و تضمين مالي از واردكنندگان اقدام نمايد.
ماده ۳3
واردكنندگان موظفند از فروشندگان خارجي تعهدات لازم را در زمينه اصالت ژنتيكي بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير اخذ نمايند تا در صورت عدم تطبيق، امكان جبران خسارات وارد شده توسط فروشندگان يادشده وجود داشته باشد.
بخش هفتم: ساير مقررات
ماده ۳۴
مؤسسه موظف است تعرفه هاي موضوع بند (ج) ماده (۶) قانون را پيشنهاد و جهت تصويب به هيئت امنا ارائه نمايد.
ماده ۳۵
مؤسسه مي تواند تخصيص بخشي از درآمدهاي اختصاصي خود را به منظور دستيابي به فناوري هاي جديد، بهره برداري از توانمندي هاي علمي موجود در عرصه ملي و بين المللي و آموزش ، براي درج در بودجه سالانه، به هيئت امنا پيشنهاد نمايد.
ماده ۳۶
مؤسسه بايد سالانه فهرستي از ارقام تأييد شده را در نشريه مؤسسه و روزنامه رسمي كشور منتشر نمايد.
ماده ۳۷
پايگاه اطلاعاتي حاوي دستورالعمل ها، ضوابط، استانداردها، مشخصات توليد كنندگان و واردكنندگان بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير، گواهي هاي صادرشده و ساير مسائل مرتبط با اين قانون توسط مؤسسه ايجاد و اطلاعات جمع آوري شده به روز نگهداري و منتشر خواهد شد.
ماده ۳۸
دستورالعمل ها و ضوابط فني مورد نياز اين آيين نامه توسط مؤسسه تهيه و ابلاغ مي شود. دستورالعمل ها و ضوابط مذكور، فهرست مناطق مناسب توليد و نيز استانداردهاي كيفيت و سلامت بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير در نشريه مؤسسه منتشر و از طريق پايگاه اطلاع رساني به اطلاع عموم خواهد رسيد.
ماده ۳۹
مؤسسه موظف است گزارش سالانه عملكرد موضوع ماده (۱۳) قانون را به وزارت ارائه نمايد.
اين تصويب نامه در تاريخ ۷ /۱۲ /۱۳۸۶ به تأييد مقام محترم رياست جمهوري رسيده است.